Inclusion in de praktijk

Ik ben naar Ghana vertrokken als Inclusive Education officer van Regional GES. Inclusief onderwijs is alle kinderen opvangen in de basisschool met onderwijs op maat, afgestemd op de onderwijsbehoeften van het kind. Een mond vol en het klinkt mooi. Nu is inclusief onderwijs in Nederland nooit gerealiseerd, wij hebben alle problemen mooi in hokjes gezet voordat iemand sprak over inclusief onderwijs en noemen dat Speciaal Onderwijs. De laatste jaren is er sprake van te streven naar Passend Onderwijs: met behoud van Speciale Scholen de kinderen zoveel mogelijk op maat bedienen in het gewone Basisonderwijs. Daar heeft de regering een stokje voor willen steken vanwege het geld, en door protesten ook weer niet, dus hoe nu de vlag erbij hangt, geen idee.
Deze hele uitleg dient 2 doelen. Ten eerste kan ik nooit een specialist op dit gebied zijn, want ik heb nooit in een inclusief systeem gewerkt. Gelukkig heet ik nu Special Education Needs advisor, die zich toch richt op Inclusion. Daarnaast heb ik me wel verdiept in Inclusief Onderwijs gedurende mijn carrière op de GES (moest toch iets nuttigs doen). In Ghana is het beleid gericht op Inclusief Onderwijs en er wordt dan ook heel veel over geschreven en gepraat. Maar om het nu in de praktijk te brengen is een ander verhaal en zoals overal: het geld ontbreekt.
Uit de aanpakken en doelgroepen heb ik er in mijn projecten 2 gekozen:
1. Kinderen met handicaps opsporen en ze naar school zien te krijgen. Dat doe ik in Kunchene en het schijnt vrij uniek te zijn hoe we dat aanpakken. Door een tip van Ine en Peter heb ik misschien ook nog funding gevonden van het Liliane-fonds voor de kinderen daar en in andere dorpen waar we hierna gaan beginnen. Zij pakken het heel grondig aan en zelfs operaties vergoeden zij! In juni van dit jaar heb ik op de blog bericht over Ngmintuo en Lucy. Ze  worden nu definitief aangemeld op school (hoop ik..).
2. Een andere aanpak is het signaleren van kinderen met problemen. Dat gebeurt in Ghana in beperkte mate, maar in het Noorden van Ghana is het bar en boos. Het idee is als je niet weet welke speciale leerbehoeften een kind heeft, hoe kun je dan je aanpak in de klas erop aanpassen. Je moet dus beginnen met onderzoeken wat het probleem is. Ik ben gestart op het terrein van horen en zien, omdat daar in Ghana al veel over bekend is. Er zijn ook speciale scholen voor kinderen die niet of slecht kunnen horen of zien. Dat zijn vaak de ernstige, overduidelijke gevallen. Op gewone scholen blijken vaak kinderen te zitten met een gehoors- of gezichts-probleem, waarvan niemand weet heeft of waarover niet wordt gesproken. Die kinderen worden dan voor dom versleten. Ook gaan kinderen niet op tijd naar de dokter waardoor een te genezen probleem kan eindigen in een blijvende beschadiging. Dat vind ik hier het ergste: een ziekte of beperking die te voorkomen of te genezen was. Op dit moment leg ik de laatste hand aan 10 screening-toolkits met de mooie naam “BEST for children”, BEST staat voor Basic Education Screening Toolkit. Zodra ik wat foto’s heb zal ik ze in een album op Picasa web zetten. TENI sponsort dit project. Het wordt een koffertje met screeningsmaterialen en vier manuals. We starten met 8 scholen, verdeeld over het district Jirapa. Nu nog beperkt tot het screenen van horen en zien, maar in de toekomst kan het worden uitgebreid naar andere ontwikkelingsgebieden. Het screenen moet eenvoudig zijn en wordt uitgevoerd door leerkrachten die hiervoor worden getraind. Het is meer signaleren: als de screening uitwijst dat er misschien een probleem is moet het kind worden doorgestuurd naar de specialist. Alle kinderen die op de kleuterschool worden aangemeld moeten standaard worden gescreend. Daarnaast worden ook de kinderen gescreend, die op een of andere manier aanleiding geven tot twijfel over zien en horen. Om inclusief onderwijs echt in praktijk te brengen is in het project ook voorzien om alle leerkrachten van de deelnemende scholen te trainen in het aanpassen van je onderwijs aan kinderen met problemen met horen en zien.
Om de toolkit te realiseren is wel wat organisatie vereist, want het moet helemaal van nul af aan bedacht en uitgevoerd worden. We drinken melk om lege blikjes te produceren voor de gehoorstest, de buurman heeft harde steentjes geregeld, het logo is ontworpen, het trainingsprogramma staat in de steigers, veel overleggen met een leerkracht van Wadeaf die (ook met behulp van het Lilianefonds een audiometer heeft gekregen) en met een optometrist van de Eye Clinic Wa, een super aardige, kritische en betrokken jongeman, bij de stichting Medic heb ik 8 gereviseerde otoscopen gekocht tegen kostprijs, Marja heeft 12 afdekbrillen opgestuurd, met een printshop in de weer om de test-kaarten te produceren, stickers met het logo, koffertjes zoeken en de handleidingen hoe te screenen en een met veel tips voor ouders en leerkrachten.  Wat een klus, maar leuk om zo buiten de box iets tot stand te brengen. Eind November, na de train- en screenfase, evalueren we het project en is de bedoeling het uit te breiden naar meer scholen.
Om te zorgen dat het misschien op een andere, meer centrale manier ingevoerd kan worden (dus niet alleen van onderaf, maar ook van bovenaf), heb ik contact met het Assessment Centre van Special Education in Accra en het Education College in Wa. Als ze er iets in zien en willen invoeren, wil ik ze een koffertje cadeau doen (van andermans leer...). Ook dit projekt is uniek voor Ghana, volgens mensen in het onderwijs. Dus duimen jullie mee??